Burgerzin: jong geleerd = oud gedaan

Als socialiserende instelling draagt het onderwijs bij tot de groei van leerlingen tot democratische burgers. Via burgerzin moeten ze zin krijgen om hun rol als burger in de samenleving op te nemen. Het Vlaanderen van vandaag en morgen heeft nood aan bewuste burgers. N-VA parlementslid Kathleen Krekels hield daarom recent nog een pleidooi voor burgerschap voor élke leerling. Maar hoe is het gesteld met de burgerzin van onze Vlaamse leerlingen?

Vergelijking rapporten 2009 en 2016

In 2009 kregen de Vlaamse scholieren nog een slecht rapport. De International Civic and Citizenship Education Study (ICCS), een internationaal vergelijkende studie bij 14-jarigen, stelde een gebrek aan burgerzin vast. Vlaamse jongeren bleken een eerder passieve visie te hebben op hun rol als burger en ook scoorden ze slecht als het aankomt op hun houding tegenover migranten, hun politieke interesse en zelfbeeld.

Zeven jaar later werd de burgerzin van de Vlaamse 14-jarigen opnieuw onder de loep genomen. Op een aantal vlakken doen ze het beduidend beter. De Vlaamse jongeren zijn toleranter ten opzichte van 2009, terwijl het Europees gemiddelde net de omgekeerde trend vertoont. Ook het politiek vertrouwen ligt hoger dan zeven jaar gelden, net zoals de politieke kennis van onze leerlingen in positieve lijn evolueert. “Toch mogen we niet op onze lauweren gaan rusten,” concludeert Kathleen Krekels uit de resultaten, “want er is nog degelijk groeipotentieel om de burgerschapsopvatting van onze jongeren om te zetten in actief burgerschap. Ook moeten we de afstand tussen de A- en de B-stroom aanpakken. Dezelfde resultaten bleken overigens ook uit de peiling van AHOVOKS in de derde graad.”

Burgerschap op de voorgrond

Vandaag is burgerschapsopvoeding opgenomen in de vakoverschrijdende eindtermen. Dat wil zeggen dat elke leerkracht een beetje aan burgerschap moet werken. Omdat geen enkele leraar eigenaar is van het vak, dreigt burgerschap daardoor door de mazen van het net te glippen. “Daarom willen we burgerschap een prominente plaats geven op school,” zegt Kathleen Krekels. Burgerschap als apart vak werd sinds dit schooljaar voor het eerst een feit in het Koninklijk Atheneum van Bree. Dat heeft trouwens ook de onderwijsminister ervan overtuigd om burgerschap een ruimere plaats te geven, zoals blijkt uit haar antwoord in de commissie voor onderwijs op 5 oktober 2017.

“We hebben dit ook bepleit in het voorstel van decreet over de nieuwe eindtermen,” vervolgt Krekels. “Daarin krijgt burgerschap een centrale rol “met aandacht voor de Vlaamse identiteit, de verworvenheden van de Verlichting en onze rechten en vrijheden.” Het is nu aan de onderwijskoepels om een leerlijn uit te werken waarin ze burgerschap ook daadwerkelijk een plaats geven op school in een cultuur van betrokkenheid en participatie.”